بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری (Telematics-based Insurance) که گاهی اوقات به آنها بیمه “پرداخت به اندازه رانندگی” (Pay-As-You-Drive – PAYD) یا “پرداخت بر اساس نحوه رانندگی” (Pay-How-You-Drive – PHYD) نیز گفته می‌شود، نوعی از بیمه‌نامه خودرو هستند که از فناوری تله‌ماتیک برای جمع‌آوری داده‌ها در مورد نحوه رانندگی و عادات راننده استفاده می‌کنند. این داده‌ها به شرکت‌های بیمه کمک می‌کنند تا حق بیمه را بر اساس ریسک واقعی هر راننده شخصی‌سازی کنند.

تله‌ماتیک چیست؟

تله‌ماتیک ترکیبی از سیستم‌های مخابراتی و انفورماتیک است که امکان ارسال و دریافت اطلاعات از راه دور را فراهم می‌کند. در صنعت بیمه خودرو، این فناوری شامل استفاده از دستگاه‌های ردیاب (جعبه سیاه) یا اپلیکیشن‌های موبایل است که در خودرو نصب می‌شوند یا روی تلفن همراه راننده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها اطلاعات مختلفی را جمع‌آوری می‌کنند، از جمله:

• موقعیت مکانی خودرو (GPS): برای ردیابی مسیرها و مسافت طی شده.
• سرعت: بررسی رعایت سرعت مجاز.
• شتاب‌گیری و ترمزگیری ناگهانی: نشان‌دهنده سبک رانندگی تهاجمی.
• پیچیدن ناگهانی: نشان‌دهنده رانندگی پرخطر.
• زمان رانندگی: ساعت‌های اوج ترافیک یا رانندگی در ساعات پایانی شب که ریسک بالاتری دارند.
• مسافت طی شده: میزان استفاده از خودرو.

نحوه عملکرد بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری:

پس از جمع‌آوری این داده‌ها، شرکت بیمه آنها را تحلیل کرده و بر اساس آن، میزان ریسک راننده را ارزیابی می‌کند. رانندگانی که عادات رانندگی ایمن‌تری دارند (کمتر سرعت می‌روند، ترمزهای ناگهانی ندارند، در ساعات پرخطر رانندگی نمی‌کنند و مسافت کمتری طی می‌کنند) می‌توانند از تخفیف‌های قابل توجهی در حق بیمه خود بهره‌مند شوند.

مزایای بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری:

• حق بیمه شخصی‌سازی شده و منصفانه‌تر: رانندگان خوب، کمتر پرداخت می‌کنند. این به ویژه برای رانندگان جوان که معمولاً حق بیمه بالایی دارند، می‌تواند مفید باشد.
• تشویق به رانندگی ایمن‌تر: با آگاهی از اینکه نحوه رانندگی آنها پایش می‌شود، رانندگان تمایل بیشتری به رانندگی محتاطانه و ایمن‌تر پیدا می‌کنند. این می‌تواند به کاهش تصادفات و بهبود ایمنی جاده‌ها کمک کند.
• پردازش سریع‌تر و دقیق‌تر خسارت‌ها: داده‌های تله‌ماتیک می‌توانند در زمان وقوع حادثه، اطلاعات مفیدی را برای تعیین مقصر و تسریع روند بررسی خسارت فراهم کنند.
• امکان ردیابی خودروی سرقت شده: در صورت سرقت خودرو، دستگاه تله‌ماتیک می‌تواند به ردیابی و یافتن آن کمک کند.
• کاهش مصرف سوخت و آلایندگی: تشویق به رانندگی بهینه می‌تواند به کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش آلاینده‌های زیست محیطی منجر شود.
• شفافیت بیشتر: بیمه‌گذار می‌تواند با بررسی داده‌های رانندگی خود، دلیل محاسبه حق بیمه را بهتر درک کند.

معایب و چالش‌های بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری:

• نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی: جمع‌آوری مداوم داده‌ها در مورد موقعیت مکانی و عادات رانندگی می‌تواند برای برخی افراد نگران‌کننده باشد. این سوال مطرح می‌شود که این اطلاعات چگونه ذخیره، استفاده و محافظت می‌شوند.
• احتمال افزایش حق بیمه: اگر راننده‌ای عادات رانندگی پرخطری داشته باشد، ممکن است در نهایت حق بیمه بیشتری نسبت به بیمه‌نامه‌های سنتی پرداخت کند.
• وابستگی به فناوری: عملکرد صحیح دستگاه تله‌ماتیک و اتصال آن به شبکه ضروری است. اختلال در سیگنال GPS، خرابی دستگاه یا مشکلات نرم‌افزاری می‌تواند منجر به جمع‌آوری نادرست داده‌ها و تأثیر منفی بر حق بیمه شود.
• محدودیت‌های زمانی و مسافتی: برخی از بیمه‌نامه‌های تله‌ماتیک ممکن است محدودیت‌هایی برای زمان یا مسافت رانندگی تعیین کنند که برای همه رانندگان مناسب نباشد.
• عدم قابلیت انتقال امتیاز رانندگی: امتیاز رانندگی که توسط یک شرکت بیمه بر اساس داده‌های تله‌ماتیک به دست می‌آید، معمولاً قابل انتقال به شرکت بیمه دیگری نیست. این موضوع می‌تواند برای تغییر بیمه‌گر در آینده چالش‌برانگیز باشد.
• هزینه‌های اولیه: در برخی موارد، نصب دستگاه تله‌ماتیک ممکن است هزینه‌های اولیه‌ای داشته باشد، هرچند معمولاً این هزینه توسط شرکت بیمه پوشش داده می‌شود.

وضعیت بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری در ایران:

در حال حاضر، مفهوم بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری در صنعت بیمه ایران در مراحل اولیه توسعه قرار دارد. اطلاعات عمومی و مشخصی در مورد ارائه گسترده این نوع بیمه‌نامه‌ها توسط شرکت‌های بیمه ایرانی در دسترس نیست. اکثر بیمه‌نامه‌های خودرو در ایران همچنان بر اساس عوامل سنتی مانند مدل خودرو، سال ساخت، نوع کاربری، سابقه عدم خسارت و منطقه جغرافیایی محاسبه می‌شوند.

با این حال، با توجه به مزایای بالقوه این نوع بیمه‌نامه‌ها در کاهش ریسک، شخصی‌سازی خدمات و تشویق به رانندگی ایمن، انتظار می‌رود در آینده و با توسعه زیرساخت‌های فناوری و قوانین مرتبط، شرکت‌های بیمه ایرانی نیز به سمت ارائه این محصولات حرکت کنند. شرکت‌های بیمه‌ای که در ایران فعالیت می‌کنند و ممکن است در آینده به این سمت حرکت کنند شامل بیمه ایران، بیمه آسیا، بیمه البرز، بیمه دانا، بیمه پاسارگاد و … هستند. اما تا کنون خبری رسمی از ارائه بیمه تله‌متری توسط این شرکت‌ها منتشر نشده است.

به طور کلی، بیمه‌نامه‌های مبتنی بر تله‌متری رویکردی نوآورانه در صنعت بیمه هستند که با استفاده از داده‌ها، می‌توانند هم برای بیمه‌گذاران (از طریق کاهش هزینه‌ها) و هم برای شرکت‌های بیمه (از طریق مدیریت بهتر ریسک) سودمند باشند. با این حال، چالش‌های مربوط به حریم خصوصی و پذیرش عمومی، از موانع اصلی توسعه گسترده آنها محسوب می‌شود.

‫